Gan là một cơ quan lạ thường, điềm tĩnh khoan thai và không gây đau, hoặc có đau thì cũng rất ít. Vì vậy, đa số bệnh nhân thường ngạc nhiên khi được thông báo rằng mình gặp vấn đề về gan.

Dấu hiệu gan không tốt thường khác biệt ở mỗi người, dấu hiệu thường tinh vi: Mệt mỏi, kiệt sức, uể oải kéo dài. Khó chịu, nặng bụng trên hoặc dưới sườn. Rối loạn tiêu hóa như chán ăn, cùng với ngứa da bất thường và vàng da (khi nặng).

I. Dấu hiệu gan không tốt thể hiện qua triệu chứng và cảm giác nào?

Gan là một cơ quan thường hoạt động một cách kín đáo và bền bỉ, ngay cả khi nó bị tổn thương. Do đó, các dấu hiệu và triệu chứng của gan không khỏe thường rất tinh vi, không đặc hiệu, hoặc chỉ xuất hiện khi bệnh đã tiến triển nặng.

Dưới đây là các dấu hiệu tổng quát và cảm giác khó chịu liên quan đến gan không khỏe được đề cập trong các nguồn:

1. Dấu hiệu gan không tốt có triệu chứng gì?

 Mệt mỏi và Kiệt sức

  • Cảm giác kiệt sức: Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy gan đang mệt mỏi. Gan có ảnh hưởng lớn đến cơ thể, nên khi gan mệt, chúng ta cũng cảm thấy mệt mỏi.
  • Loại mệt mỏi này không đơn thuần là do thiếu ngủ, mà là cảm giác hờ hững, uể oải, không thể gắng sức như bình thường, hoặc cảm thấy mệt bất thường dù chưa quá gắng sức.
  • Mệt mỏi có thể xuất hiện âm thầm và tăng lên từ từ, khiến người bệnh quen với cơn mệt mỏi mãn tính và không nhận ra nó.

2. Rối loạn tiêu hóa và chán ăn khi có dấu hiệu gan không tốt

  • Có thể xuất hiện các triệu chứng như chán ăn hoặc sụt cân.
  • Buồn nôn: Có thể đi kèm cảm giác mệt mỏi. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng gan không gây ra cảm giác buồn nôn và nôn mửa sau bữa ăn thịnh soạn hoặc nhiều chất béo; trách nhiệm này phần lớn thuộc về ống tiêu hóa bị quá tải.
  • Nếu nôn mửa, chất lỏng nôn ra có vị đắng là do mật (được gan và túi mật tiết ra) bị đẩy ngược lên cùng với thức ăn.

3. Rối loạn thần kinh và tâm trạng

  • Hôn mê gan (Bệnh não gan): Khi dấu hiệu gan không tốt là ốm yếu không thể chuyển đổi amonia (một chất thải độc hại) thành ure, nồng độ amonia trong máu tăng lên và có thể dẫn đến trạng thái hôn mê.
  • Gà gật và rối loạn nhịp ngủ: Sự tích tụ amonia, rất độc hại với neuron thần kinh, khiến người bệnh gà gật vào ban ngày và cản trở giấc ngủ vào ban đêm (đảo ngược nhịp sinh học ngày đêm).
  • Rối loạn nhận thức: Trong trường hợp nôn nghén nghiêm trọng (hyperemesis gravidarum) dẫn đến thiếu hụt vitamin B1, có thể gây tổn thương não, khiến lời nói rời rạc, không ăn nhập.

4. Vàng da và Ngứa ngáy

  • Vàng da (Jaundice): Là dấu hiệu kinh điển cho thấy gan không còn khả năng sản xuất và bài tiết mật một cách bình thường. Khi nồng độ bilirubin (một chất có màu vàng) trong máu tăng lên, nó sẽ lắng đọng ở lòng trắng của mắt hoặc dưới da, khiến da chuyển sang màu vàng.
  • Nước tiểu sẫm màu, phân sáng màu: Khi chức năng gan tổn hại, nước tiểu sẫm màu hơn, còn phân thì trở nên sáng màu một cách bất thường.
  • Ngứa ngáy da: Tình trạng rối loạn chức năng gan nghiêm trọng có thể tác động đến da, gây ra cảm giác ngứa ngáy dường như đến từ bên trong và kéo dài bất thường. Điều này liên quan đến cặn lắng của mật dưới da do quá trình thanh lọc mật không tốt.

5. Các dấu hiệu khác trên cơ thể

  • Dấu hiệu ở da và móng (thường thấy trong xơ gan tiến triển mạnh):
    • Gan bàn tay đỏ ửng và móng tay trắng (hình lưỡi liềm nhỏ trên móng tăng kích thước cho tới khi phủ kín móng).
    • Móng tay có thể phồng lên, giống như mặt kính của đồng hồ cổ.
    • Xuất hiện những nốt mụn nhỏ với chấm đỏ thẫm ở chính giữa, thường ở phần thân trên và vùng lưng.
    • Dễ bầm tím (điểm tụ máu) do những chấn thương nhỏ.
  • Vấn đề chảy máu: Cần nghĩ đến gan khi bị chảy máu cam hoặc chảy máu lợi. Điều này xảy ra do gan không tạo ra đủ protein làm đông máu, khiến máu quá lỏng.

2. Cảm giác khó chịu khu trú

Gan vốn là cơ quan không có dây thần kinh đi đến, do đó nó thường không gây đau, hoặc chỉ đau rất ít. Đa số bệnh nhân ngạc nhiên khi được thông báo có vấn đề về gan vì họ không hề thấy đau.

Tuy nhiên, cảm giác khó chịu khu trú có thể xảy ra:

  • Đau âm ỉ và nặng bụng: Cảm giác đau âm ỉ hoặc nặng nề ở phần bụng trên, ngay phía dưới hoặc phía sau xương sườn, có thể xảy ra. Điều này là do khi gan phình to ra (ví dụ do tích mỡ hoặc viêm nhiễm), nó chèn ép lên bao gan (Glisson’s capsule), nơi có dây thần kinh chạy tới, gây đau đớn.
  • Cảm giác khó chịu ở cạnh sườn bên phải, đôi khi kèm theo sốt, cũng là một dấu hiệu của viêm gan.

3. Dấu hiệu cận lâm sàng

  • Men gan cao: Nồng độ men gan (ALT và AST, còn gọi là men chuyển hóa amin) tăng cao trong máu là loại xét nghiệm thông thường nhất để đánh giá tình trạng lá gan. Khi gan bị tổn thương, một lượng lớn tế bào gan chết đi và giải phóng các enzyme này vào máu.
  • Gamma-GT tăng cao: Nồng độ enzyme gamma-GT thường tăng dưới tác động của rượu, nhưng cũng có thể tăng khi thừa cân, sau bữa ăn quá nhiều đường hay dầu mỡ, hoặc dưới tác động của một số loại thuốc.

II. Dấu hiệu gan không tốt trên da, móng và xuất huyết:

Dựa trên các nguồn tài liệu được cung cấp, dưới đây là các dấu hiệu của gan không khỏe thể hiện trên da, móng và các vấn đề liên quan đến xuất huyết:

1. Dấu hiệu trên da

  • Ngứa ngáy da kéo dài bất thường: Tình trạng rối loạn chức năng gan nghiêm trọng có thể tác động đến da, gây ra cảm giác ngứa ngáy dường như đến từ bên trong và kéo dài bất thường.
  • Hiện tượng ngứa ngáy này có thể là do quá trình thanh lọc mật không tốt, dẫn đến cặn lắng của mật dưới da.
  • Vàng da (Jaundice): Khi chức năng gan tổn hại, nồng độ bilirubin (một chất có màu vàng) trong máu tăng lên. Bilirubin sẽ lắng đọng ở lòng trắng của mắt hoặc dưới da, khiến da chuyển sang màu vàng.
    • Vàng da là dấu hiệu kinh điển cho thấy gan không còn khả năng sản xuất và bài tiết mật một cách bình thường.
    • Vàng da xuất hiện cùng với nước tiểu sẫm màu và phân sáng màu một cách bất thường.

Vàng da khi có dấu hiệu gan không tốt ( ảnh st )

  • Da chuyển sang màu nâu: Trong trường hợp tích tụ sắt (thừa ferritin) ở gan (bệnh huyết sắc tố), da có thể chuyển sang màu nâu.
  • Gan bàn tay đỏ ửng: Đây là một dấu hiệu có thể thấy trong xơ gan tiến triển mạnh.
  • Nốt mụn nhỏ có chấm đỏ thẫm: Xuất hiện những nốt mụn nhỏ với chấm đỏ thẫm ở chính giữa.
    • Các nốt mụn này thường xuất hiện ở phần thân trên và vùng lưng.
    • Khi ấn vào, nốt mụn nhạt màu dần rồi từ từ sẫm trở lại theo chiều từ tâm ra ngoài.

2. Dấu hiệu trên móng

Các dấu hiệu trên móng tay thường thấy khi xơ gan tiến triển mạnh:

  • Móng tay trắng: Hình lưỡi liềm nhỏ trên móng sẽ tăng kích thước cho tới khi phủ kín móng.
  • Móng tay phồng lên: Móng tay có thể phồng lên, giống như mặt kính của những chiếc đồng hồ cổ.

3. Vấn đề xuất huyết và bầm tím

  • Dễ bầm tím (điểm tụ máu): Do có xuất huyết, những chấn thương nhỏ bình thường vốn vô hại cũng có thể dẫn đến những điểm tụ máu thực sự (vết “bầm” to).
  • Chảy máu lợi hoặc chảy máu cam: Cần nghĩ đến gan khi bị chảy máu cam hoặc chảy máu lợi.
    • Tình trạng này xảy ra do gan bị trục trặc, không tạo ra đủ protein ngăn quá trình chảy máu (protein làm đông máu).
    • Khi đó, máu có thể trở nên quá lỏng và chỉ cần đánh răng hay xì mũi mạnh cũng gây chảy máu.

Tóm lại, những dấu hiệu trên da, móng và xuất huyết thường không đặc thù, và có thể xuất hiện khi bệnh gan đã ở giai đoạn tiến triển nặng. Ví dụ, các vấn đề chảy máu là do gan không tạo ra đủ protein làm đông máu, khiến máu quá lỏng.

III. Dấu hiệu gan không tốt trong kết quả xét nghiệm máu (Cận lâm sàng):

Gan không khỏe thường được phát hiện qua các xét nghiệm máu định kỳ.

  • Men gan cao (ALT và AST): Khi gan bị tổn thương, một lượng lớn tế bào gan sẽ chết đi cùng một lúc, dẫn đến tỷ lệ các enzyme ALT và AST trong máu tăng lên. Đây là loại xét nghiệm thông thường nhất để đánh giá tình trạng lá gan.
  • Gamma-GT cao: Nồng độ enzyme này thường tăng cao dưới tác động của rượu. Tuy nhiên, nó cũng có thể tăng khi thừa cân, sau bữa ăn quá nhiều đường hay dầu mỡ, dưới tác động của một số loại thuốc hoặc khi tim có vấn đề.
  • Alkaline phosphatase cao: Tăng nồng độ enzyme này, kết hợp với tăng gamma-GT, cho thấy mật khó được đưa tới ruột (ví dụ do sỏi mật hoặc viêm ống mật).
  • Triglyceride và Cholesterol cao: Tình trạng gan nhiễm mỡ do chế độ ăn uống không lành mạnh có thể đi kèm với các dấu hiệu như tiểu đường, cholesterol, triglyceride, tăng huyết áp. Cần quan tâm đến sự tăng triglyceride cùng với gamma-GT cao khi đánh giá tổn thương gan.
  • Ferritin (sắt) thừa: Nồng độ ferritin trong máu cao là dấu hiệu của tình trạng tích tụ sắt bất thường ở gan, có thể dẫn đến chứng gan han gỉ (bệnh huyết sắc tố).
  • Ammonia tích tụ: Khi gan ốm yếu đến mức không thể biến đổi amonia thành ure, nồng độ amonia trong máu tăng lên và có thể khiến người bệnh rơi vào trạng thái hôn mê (dấu hiệu của bệnh não gan).

IV. Tình trạng gan bị tổn thương thường gặp sau những Dấu hiệu gan không tốt.

Tình trạng gan bị tổn thương thường gặp nhất, đặc biệt là ở các nước phương Tây, được xác định là viêm gan chuyển hóa (hay còn gọi là gan nhiễm mỡ chuyển hóa).

Dưới đây là các tình trạng tổn thương gan phổ biến và nguyên nhân chính gây ra chúng:

1. Viêm gan (Hepatitis)

Viêm gan là vấn đề thực sự của gan. Nó không phải là một căn bệnh mà là một tình trạng tổn thương, khiến gan bị sưng phồng.

Các nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng viêm gan, đặc biệt ở các nước phương Tây, là:

  • Viêm gan chuyển hóa (Gan nhiễm mỡ không do rượu – NASH): Đây là nguyên nhân hàng đầu gây suy gan và là căn bệnh về gan phổ biến nhất ở Pháp.
    • Nguyên nhân: Viêm gan chuyển hóa liên quan đến đồ ăn rác (junk food), tình trạng thừa cân, và chế độ ăn quá nhiều đường và chất béo. Tình trạng này còn được gọi là “bệnh soda” do tiêu thụ quá nhiều đường (đặc biệt là fructose).
    • Tiến triển: Nếu chế độ ăn uống không thay đổi, tổn thương này có thể tiến triển thành xơ hóa, xơ gan, thậm chí là ung thư gan.
  • Viêm gan do rượu: Xảy ra do uống quá nhiều rượu (dù không nhất thiết phải là nghiện rượu).
    • Nguy cơ: Rượu có thể trở nên độc hại với nam giới có vóc dáng trung bình từ ba ly (30 gam) trở lên mỗi ngày. Nếu có thêm tình trạng thừa cân, độc tính của rượu đối với gan sẽ tăng lên gấp bội.
  • Viêm gan do virus: Gồm các loại virus tấn công gan (A, B, C, D, E).
    • Virus viêm gan B được xem là loại khủng khiếp nhất vì rất tinh quái và phổ biến.
    • Virus viêm gan C từng là một câu chuyện hoang đường nhưng hiện nay gần 100% người mắc có thể được điều trị khỏi.
  • Viêm gan do thuốc: Xảy ra do cơ thể một số người không thích ứng được với một số loại thuốc.
  • Viêm gan tự miễn: Xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công nhầm các tế bào gan. Tình trạng này có xu hướng gia tăng tại các nước phương Tây.

2. Xơ gan (Cirrhosis) và Ung thư gan (Cancer)

Xơ gan là trạng thái liền sẹo bất thường và không thể phục hồi (mặc dù các nghiên cứu gần đây đã làm lung lay chân lý này).

  • Nguyên nhân: Xơ gan là hậu quả của tình trạng viêm gan mạn tính kéo dài.
    • Các nguyên nhân chính bao gồm: Đồ ăn rác (bệnh soda), thừa cân, uống quá nhiều rượu, gan bị gỉ sắt (thừa ferritin), và viêm gan virus không được điều trị.
  • Ung thư gan: Xơ gan là cái nôi của ung thư gan nguyên phát (ung thư biểu mô tế bào gan).
    • Nguy cơ: Nguy cơ mắc ung thư gan là khoảng 3% một năm đối với bệnh nhân xơ gan. Số ca ung thư gan đã tăng gấp 5 lần trong vài năm trở lại đây.

Khi có dấu hiệu gan không tốt đừng chủ quan

3. Gan nhiễm mỡ (Steatosis)

Gan nhiễm mỡ là giai đoạn đầu tiên, không viêm nhiễm, của tổn thương gan do chế độ ăn uống.

  • Cơ chế: Khi gan bị ngập lụt trong nguyên liệu giàu đường, gan chuyển hóa đường dư thừa thành chất béo (mỡ) và tích trữ lại. Gan càng tích trữ mỡ, kích thước càng tăng lên.
  • Tiến triển: Sau khi khoảng 30% tế bào gan chứa đầy chất béo, có thể phát hiện gan nhiễm mỡ qua siêu âm. Tình trạng này nếu không được kiểm soát sẽ dẫn đến viêm gan nhiễm mỡ, xơ hóa và xơ gan.

4. Tích tụ Sắt (Bệnh huyết sắc tố)

  • Tên gọi: Tình trạng thừa ferritin (sắt dự trữ) ở gan, còn gọi là bệnh huyết sắc tố.
  • Cơ chế: Sắt tích tụ quá mức trong gan (lên đến 10, 20, thậm chí 40 gam thay vì 5 gam bình thường) kết hợp với oxy tạo ra gỉ sắt (stress oxy hóa), dần dần phá hủy tế bào gan.
  • Hậu quả: Gây ra cảm giác vô cùng mệt mỏi, da chuyển sang màu nâu, đau khớp, và có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư nếu không được phát hiện và điều trị.

Tóm lại, viêm gan chuyển hóa (hay “bệnh soda”) do lối sống phương Tây hiện đại, với việc ăn uống quá nhiều đường và chất béo, là tình trạng tổn thương gan thường gặp nhất hiện nay.

Lưu ý quan trọng:

Để biết được tình trạng của gan, giải pháp được nhắc đến nhiều nhất là thực hiện xét nghiệm máu để kiểm tra nồng độ men gan (ALT và AST). Việc đo độ đàn hồi của gan (Fibroscan) cũng là một phương pháp đơn giản và không gây đau đớn để đánh giá mức độ xơ hóa và lượng mỡ trong gan.

 

Trà Giang thân tặng bạn bộ video đặc biệt “GIẢM EO – GỌN DÁNG”.


👉 Các bài tập đơn giản, dễ áp dụng, chỉ vài phút mỗi ngày, nhưng hiệu quả trong việc giúp bạn nhanh chóng sở hữu vóc dáng thon gọn và phong thái tự tin.

Đăng ký nhận quà tại đây: [Link nhận video]

 

Trà Giang

Đọc thêm:

Bí quyết đốt mỡ hiệu quả trong 1 nốt nhạc

Nhịn ăn gián đoạn: 1 bí quyết giảm cân hiệu quả

3 Phút Cắt Giảm Tinh Bột Để Giảm Cân

Sự thật về chế độ ăn keto – Giảm cân an toàn hay rủi ro tiềm ẩn?

Giảm cân cho người tiểu đường: Bí quyết sống khỏe, dáng thon

—

👋 Mọi người có thể nhắn tin trực tiếp để Giang tư vấn rõ hơn nhé!

🗣️ Liên hệ với Nguyễn Trà Giang:

Nhắn tin: [Nguyễn Trà Giang Health]
Blog: [Đọc các bài viết tự chăm sóc sức khỏe tại nhà]
Facebook: [Theo dõi Trà Giang]
Youtube: [Nguyễn Trà Giang health]
Email: nguyentragiang5492@gmail.com