Bệnh đái tháo đường từ lâu đã trở thành một thách thức sức khỏe toàn cầu và biến chứng nguy hiểm của bệnh đái tháo đường là tỷ lệ tử vong hiện nay dao động từ khoảng 8% đến 12% tùy theo từng khu vực địa lý khác nhau. Điều đáng chú ý là, dù y học có nhiều tiến bộ, đái tháo đường là căn bệnh không thể chữa khỏi được. Tuy nhiên, tin vui là người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được tình trạng bệnh và duy trì được chất lượng cuộc sống gần như người bình thường.
Khi đường huyết cao kéo dài, nó sẽ khiến nhiều cơ quan trong cơ thể bị tổn thương — đặc biệt là các mạch máu lớn, mạch máu nhỏ, dây thần kinh, thận, mắt và da.
Nếu không được kiểm soát tốt, có thể dẫn tới những hậu quả rất nặng nề: mất thị lực, suy thận, cắt cụt chi, tai biến mạch máu não…
I. Các Biến Chứng Nguy Hiểm Của Bệnh Đái Tháo Đường
Biến chứng của đái tháo đường được phân loại thành nhiều nhóm, nhưng chúng đều gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng từ chất lượng cuộc sống đến nguy cơ tử vong sớm.
1. Những biến chứng thường gặp:
Dưới đây là các nhóm biến chứng mà bạn – hoặc người thân – cần đặc biệt lưu ý:
-
Biến chứng mạn tính
Mạch máu nhỏ (vi mạch): Bệnh võng mạc đái tháo đường (mắt) → có thể dẫn tới mù lòa.
Bệnh thận đái tháo đường → thận mất dần chức năng, có thể tiến tới suy thận.
Bệnh thần kinh đái tháo đường → tê, mất cảm giác chi dưới, dễ loét, nhiễm trùng.
Mạch máu lớn: Xơ vữa động mạch, bệnh mạch vành, tai biến mạch máu não, bệnh động mạch ngoại vi.
-
Biến chứng cấp tính
Hạ đường huyết nghiêm trọng → có thể co giật, hôn mê.
Nhiễm toan ceton (DKA) → chủ yếu gặp ở tiểu đường type 1 nhưng nếu xảy ra rất nguy hiểm.
2. Các dấu hiệu mà người bệnh nên cảnh giác
Mắt: mờ đột ngột, nhìn khó, tình trạng nhìn kém tăng dần
Chân – tay: tê bì, ngứa châm chích, mất cảm giác, vết loét lâu liền
Thận: phù chân tay, đi tiểu nhiều, nước tiểu thay đổi
Tim – mạch: mệt nhanh, hồi hộp, đau ngực, khó thở
Hạ đường huyết: đổ mồ hôi, run, đói đột ngột, mất tỉnh táo
3. Biến Chứng Tim Mạch: Mối Đe Dọa Tử Vong Hàng Đầu
Trong tất cả các biến chứng, biến chứng tim mạch được xem là nguy hiểm nhất và cũng là thường gặp nhất của bệnh đái tháo đường.
- Tỷ lệ gặp biến chứng tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường là khoảng 30%.
- Điều đáng báo động là có tới khoảng 80% các bệnh nhân đái tháo đường sẽ tử vong sớm do biến chứng tim mạch này.
Con số này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát toàn diện các yếu tố nguy cơ tim mạch, không chỉ đơn thuần là đường huyết.
4. Biến Chứng Thận và Nhiễm Trùng
Bên cạnh tim mạch, biến chứng thận và nhiễm trùng cũng là những nguy cơ đáng kể. Biến chứng thận do đái tháo đường gây ra là nguyên nhân chính dẫn đến suy thận mạn giai đoạn cuối. Thực tế cho thấy, khoảng 60% các bệnh nhân đang lọc máu hiện nay do suy thận cuối đều có nguyên nhân chính từ bệnh thận do đái tháo đường.
5. Biến Chứng Mắt và Biến Chứng Thần Kinh
Mặc dù biến chứng mắt (võng mạc đái tháo đường) và biến chứng thần kinh (biến chứng thần kinh ngoại biên) ít gây tử vong trực tiếp hơn so với tim mạch, nhưng chúng ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống người bệnh.
- Mù lòa: Trên thế giới hiện nay, nguyên nhân gây mù hàng đầu chính là do đái tháo đường.
- Cắt cụt chi: Tương tự, nguyên nhân hàng đầu gây cắt cụt chi không do chấn thương cũng chính là do đái tháo đường.
Điều này cho thấy, việc kiểm soát bệnh không chỉ là kéo dài sự sống mà còn là bảo toàn khả năng nhìn, đi lại và sinh hoạt bình thường cho người bệnh.
II. Chiến Lược Kiểm Soát Bệnh và Ngăn Ngừa Biến Chứng Hiệu Quả Nhất
Để sống chung hòa bình với đái tháo đường và ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm, người bệnh cần tuân thủ một chiến lược quản lý toàn diện và cá nhân hóa như:
- Kiểm soát đường huyết đều đặn theo chỉ định bác sĩ
- Kiểm soát huyết áp & mỡ máu vì chúng “đồng hành” gây tổn thương mạch máu.
- Khám sức khỏe định kỳ: mắt, thận, chân/chi dưới, tim mạch
- Chăm sóc chân tốt: rửa chân sạch, kiểm tra vết loét, mang giày thoải mái
- Ăn uống, vận động và lối sống lành mạnh: cắt giảm đường, tinh bột xấu; tăng chất xơ, rau xanh; vận động đều
- Ngưng thuốc lá, hạn chế rượu vì chúng làm tăng nguy cơ biến chứng mạch máu
1. Kiểm Soát Đường Máu Theo Mục Tiêu Cá Nhân
Biện pháp phòng tránh biến chứng hiệu quả nhất chính là kiểm soát đường máu thật là tốt theo đúng mục tiêu cá nhân đã được bác sĩ đề ra đối với từng người bệnh. Đây là nền tảng cơ bản nhất.
2. Kiểm Soát Bốn Yếu Tố Nguy Cơ Tim Mạch
Do biến chứng tim mạch là nguyên nhân tử vong chủ yếu, người bệnh phải kiểm soát chặt chẽ ba yếu tố nguy cơ chuyển hóa đi kèm, cộng với việc loại bỏ thuốc lá:
- Kiểm soát tăng huyết áp: Giữ huyết áp trong ngưỡng an toàn.
- Kiểm soát rối loạn lipid máu: Điều chỉnh cholesterol và triglyceride.
- Kiểm soát cân nặng: Đạt được cân nặng lý tưởng.
- Tuyệt đối không hút thuốc lá.
3. Kết Hợp Điều Trị Đa Phương Pháp
Biện pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay là sự kết hợp giữa chế độ điều trị không dùng thuốc và chế độ điều trị bằng thuốc khi cần.
- Điều trị không dùng thuốc: Bao gồm chế độ ăn uống khoa học và chế độ luyện tập.
- Điều trị bằng thuốc: Có thể là các thuốc viên hoặc các liệu pháp điều trị bằng tiêm.
Nhờ những tiến bộ trong điều trị hiện nay, người bệnh có thể yên tâm và tin tưởng vào những biện pháp hiệu quả nhất để ngăn ngừa các biến chứng, đồng thời giảm thiểu tối đa khả năng tái phát của các biến chứng đã xảy ra.
III. Hướng Dẫn Chi Tiết Về Lối Sống Lành Mạnh và Tuân Thủ Điều Trị
Kiểm soát đái tháo đường là một quá trình tự quản lý đòi hỏi sự nỗ lực và kỷ luật cao từ người bệnh.
1. Chế Độ Dinh Dưỡng: Chìa Khóa Kiểm Soát Đường Huyết
Chế độ ăn uống lành mạnh là một trong những biện pháp quan trọng nhất giúp đẩy lùi được rất nhiều những biến chứng có thể xảy ra.
Người bị tiểu đường tuân thủ chế độ ăn phù hợp với cơ thể
A. Hạn Chế Thực Phẩm Có Chỉ Số Đường Huyết Cao (GI cao): Bệnh nhân đái tháo đường phải hạn chế sử dụng những thực phẩm hoặc đồ ăn có chỉ số đường huyết cao. Những loại thực phẩm này sẽ làm ảnh hưởng tiêu cực đến đường máu, bao gồm:
- Tất cả các loại hoa quả ngọt.
- Bánh kẹo ngọt.
- Nước ngọt.
- Các loại tinh bột có chỉ số đường huyết cao.
Người bệnh nên tham khảo các bảng tra cứu để biết được những loại thực phẩm cần tránh xa.
B. Tăng Cường Thực Phẩm Tốt: Cần tăng cường những loại thực phẩm có lợi cho việc kiểm soát đường huyết và sức khỏe tim mạch:
- Thực vật nhiều chất xơ: Giúp kiểm soát hấp thu đường.
- Protein từ thực vật.
- Chất béo đơn không bão hòa.
- Các loại tinh bột có chỉ số đường huyết thấp: Ví dụ như một số loại gạo hoặc hệ tinh bột dinh dưỡng chuyên biệt dành cho bệnh nhân đái tháo đường.
2. Chế Độ Luyện Tập Thể Lực
Nếu người bệnh đái tháo đường không có chống chỉ định nào về sức khỏe, họ nên duy trì một lối sống tăng cường vận động. Luyện tập thể lực đều đặn là yếu tố không thể thiếu để kiểm soát bệnh.
Các khuyến nghị về luyện tập bao gồm:
- Vận động thể lực (Aerobic): Khoảng 30–45 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày trong 1 tuần.
- Bài tập đối kháng: Tập các bài tập tăng cường sức mạnh cơ khoảng hai lần trong 1 tuần.
Việc tuân thủ chế độ điều trị của bác sĩ kết hợp với chế độ ăn và luyện tập sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng.
3. Nâng Cao Kiến Thức và Tuân Thủ Điều Trị
Sự thành công trong việc kiểm soát đái tháo đường phụ thuộc rất lớn vào sự chủ động của người bệnh. Lời khuyên tốt nhất cho người bệnh là:
- Phải có một lối sống lành mạnh.
- Phải bổ sung kiến thức của mình về bệnh.
- Phải tuân thủ các phác đồ điều trị và các hướng dẫn điều trị đã được Bộ Y tế cũng như Hội Nội tiết Đái Đường Việt Nam đưa ra.
- Phải tuân thủ việc tái khám định kỳ với các bác sĩ để đánh giá mức độ bệnh và được thăm khám theo dõi thường xuyên.
Kết Luận
Đái tháo đường là một hành trình dài hạn. Mặc dù bệnh không thể chữa khỏi, nhưng hoàn toàn có thể được kiểm soát để đảm bảo chất lượng cuộc sống. Khi các biến chứng đã xảy ra, khả năng phục hồi là hạn chế và mất rất nhiều thời gian. Do đó, chiến lược tốt nhất là tập trung vào việc ngăn ngừa sự xuất hiện của các biến chứng và làm chậm tiến triển của những biến chứng hiện có.
Kiểm soát đường huyết thật tốt theo mục tiêu cá nhân, kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch như huyết áp và mỡ máu, duy trì chế độ ăn lành mạnh (hạn chế đường, tăng cường chất xơ), và thường xuyên luyện tập thể lực chính là “bộ chìa khóa” giúp người bệnh đái tháo đường tự bảo vệ mình khỏi những biến cố sức khỏe nghiêm trọng nhất. Sự tuân thủ nghiêm ngặt và việc bổ sung kiến thức liên tục là nền tảng vững chắc để người bệnh đái tháo đường có thể sống khỏe mạnh và tận hưởng cuộc sống như người bình thường.
Trà Giang thân tặng bạn bộ video khóa học đặc biệt “ Thở Bay Mỡ ”.
Các bài tập đơn giản, dễ áp dụng, chỉ vài phút mỗi ngày, nhưng hiệu quả trong việc giúp bạn nhanh chóng sở hữu vóc dáng thon gọn và phong thái tự tin.
Đăng ký nhận quà tại đây: [Link nhận video]
Trà Giang
Đọc thêm:
Bí quyết đốt mỡ hiệu quả trong 1 nốt nhạc
Nhịn ăn gián đoạn: 1 bí quyết giảm cân hiệu quả
3 Phút Cắt Giảm Tinh Bột Để Giảm Cân
Sự thật về chế độ ăn keto – Giảm cân an toàn hay rủi ro tiềm ẩn?
Giảm cân cho người tiểu đường: Bí quyết sống khỏe, dáng thon
—
Mọi người có thể nhắn tin trực tiếp để Giang tư vấn rõ hơn nhé!
Nhắn tin: [Nguyễn Trà Giang Health]
Blog: [Đọc các bài viết tự chăm sóc sức khỏe tại nhà]
Facebook: [Theo dõi Trà Giang]
Youtube: [Nguyễn Trà Giang health]
Email: nguyentragiang5492@gmail.com
Mọi người có thể nhắn tin trực tiếp để Giang tư vấn rõ hơn nhé!
Liên hệ với Nguyễn Trà Giang:
