Đau Dạ Dày Kiêng Ăn Gì? 7 Nhóm Thực Phẩm Cần Tránh Tăng Tiết Axit

Trong cuộc sống hiện đại đầy áp lực, bệnh đau dạ dày (hay viêm loét dạ dày) đã trở thành một vấn đề sức khỏe phổ biến mà nhiều người Việt gặp phải. Bệnh mang lại những cơn đau nhức âm ỉ, khó tiêu, đầy bụng, buồn nôn, khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi và kiệt sức.

Thói quen ăn uống không khoa học chính là một trong những lý do khiến bệnh dạ dày ngày càng thêm trầm trọng. Vì vậy, việc kiểm soát chế độ ăn uống đóng vai trò vô cùng quan trọng đến mức độ và triệu chứng của bệnh. Bên cạnh những thực phẩm nên bổ sung để hỗ trợ phục hồi, người bệnh cũng cần quan tâm sâu sắc đến những thực phẩm cần tránh để tránh bệnh diễn tiến nặng hơn.

Nếu bạn đang thắc mắc: đau dạ dày kiêng ăn gì để bảo vệ niêm mạc dạ dày và làm thuyên giảm mức độ đau, bài viết chi tiết này sẽ cung cấp câu trả lời toàn diện dựa trên khuyến cáo từ các chuyên gia tiêu hóa. Việc hiểu rõ đau dạ dày kiêng ăn gì là bước quan trọng giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn bệnh tiến triển.

Đau dạ dày kiêng ăn gì: 7 Nhóm thực phẩm tối kỵ cần tránh xa

Các chuyên gia y tế đã chỉ ra rằng, có 7 nhóm thực phẩm chính mà người bị đau dạ dày nên kiêng ăn để giảm thiểu các triệu chứng khó chịu và hỗ trợ quá trình hồi phục của niêm mạc dạ dày.

1. Nhóm thực phẩm cay nóng: Đau dạ dày kiêng ăn gì để tránh tăng tiết axit và kích thích niêm mạc?

Thực phẩm cay nóng là gia vị gần như cấm kỵ với các cơn đau dạ dày. Theo các chuyên gia tiêu hóa, khi tiêu thụ thực phẩm cay nóng sẽ làm dạ dày tăng tiết acid và khiến tình trạng viêm loét dạ dày trở nên nghiêm trọng. Cụ thể, chất capsaicin có trong ớt có thể gây tăng tiết axit dạ dày.

Ngoài ra, thực phẩm cay nóng cũng gây kích thích niêm mạc dạ dày, làm cho các vết viêm đang tồn tại trở nên nghiêm trọng và thậm chí gây ra các vết loét mới. Do đó, nếu dạ dày đã yếu sẵn, bạn nên tránh ăn các loại thức ăn quá cay để bảo vệ sức khỏe dạ dày tốt hơn.

Những loại thực phẩm cay nóng mà người bị đau dạ dày nên kiêng ăn bao gồm:

• Ớt
• Hạt tiêu
• Mù tạt
• Tỏi (sống)
• Hành lá
• Kim chi
• Mì cay
• Các loại nước sốt chua cay

2. Nhóm thực phẩm lên men và có tính axit cao: Đau dạ dày kiêng ăn gì để giảm ợ nóng, ợ chua?

Thực phẩm lên men và có vị chua rất hấp dẫn vị giác nhưng lại có thể làm cho nồng độ acid dạ dày tăng lên. Sự gia tăng axit này làm tổn thương lớp bảo vệ niêm mạc, gây ra các triệu chứng khó chịu như ợ hơi, ợ chua, ợ nóng và khó tiêu.

Việc kiêng ăn đồ chua và thực phẩm có tính axit cao là điều cần thiết để tránh kích ứng niêm mạc dạ dày vốn đã bị tổn thương.

Vậy, người đau dạ dày kiêng ăn gì trong nhóm này? Cần hạn chế:

• Đồ lên men: Dưa muối, cà muối, kim chi, giấm, mẻ.
• Các loại quả chua và có tính axit cao: Cam, bưởi, chanh, khế, me, kiwi. Các loại quả chua như cam, chanh, cà chua… không nên sử dụng khi bị đau dạ dày.
• Nước sốt thịt cá đậm đặc.

3. Nhóm thực phẩm giàu chất béo và đồ chiên rán: Đau dạ dày kiêng ăn gì để tránh làm chậm quá trình tiêu hóa?

Thực phẩm giàu chất béo không tốt cho sức khỏe nói chung, và đặc biệt là đối với người bị đau dạ dày. Theo chuyên gia y tế, những loại thực phẩm này sẽ gây mất cân bằng pH, ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột, và làm chậm quá trình tiêu hóa. Điều này dẫn đến tình trạng táo bón và khiến dạ dày phải vận động quá mức, làm tăng nguy cơ đầy bụng, khó tiêu.

Chất béo bão hòa trong thực phẩm chiên rán còn có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi niêm mạc dạ dày.

Người bệnh đau dạ dày nên kiêng ăn gì trong nhóm chất béo? Cần hạn chế:

• Thịt mỡ
• Dầu động vật
• Đồ chiên rán: Khoai tây/khoai lang chiên
• Phô mai
• Bơ
• Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh cũng thường chứa nhiều chất béo nên cần tránh.

4. Nhóm thực phẩm chứa nhiều đường bổ sung: Đau dạ dày kiêng ăn gì để phòng tránh hội chứng Dumping?

Thực phẩm có hàm lượng đường cao, nếu không được sử dụng đúng cách và đủ lượng, có thể gây nên nhiều vấn đề sức khỏe cho người bệnh dạ dày, chẳng hạn như đau dạ dày dữ dội, buồn nôn và nôn nhiều.

Việc hạn chế ăn bánh kẹo và thực phẩm chứa nhiều đường bổ sung còn là cách phòng chống hội chứng Dumping. Hội chứng này gây ra tình trạng rỗng dạ dày nhanh chóng và gây tiêu chảy ở người bệnh. Ngoài ra, các chất tạo ngọt như Sorbitol và Xylitol trong thực phẩm cũng có thể gây đầy hơi, chướng bụng.

Để tình trạng bệnh không diễn tiến theo chiều hướng xấu, người bị đau dạ dày kiêng ăn gì trong nhóm này:

• Sữa đặc
• Socola
• Kẹo
• Bánh quy
• Bánh kem, bánh ngọt
• Nước sốt BBQ
• Trái cây đóng hộp
• Nước ép trái cây
• Sữa chua có hương vị (thường chứa đường bổ sung).

5. Các loại đậu: Đau dạ dày kiêng ăn gì để giảm đầy hơi và khó tiêu?

Các loại đậu, dù là thực phẩm dinh dưỡng, nhưng lại không tốt cho người bị đau dạ dày. Lý do là vì trong thành phần của chúng có chứa một loại đường tên là Fodmaps. Loại đường này gây tình trạng đau bụng, ợ chua, đầy hơi, khó tiêu, thậm chí là tiêu chảy đối với người bị đau dạ dày.

Ngoài ra, các loại đậu như đậu tương, đậu Hà Lan còn chứa hoạt chất Carbohydrate phức hợp, làm tăng tiết acid dạ dày dẫn đến đầy hơi, khó chịu.

Chính vì vậy, để không ảnh hưởng đến dạ dày và hệ tiêu hóa, người bị đau dạ dày kiêng ăn gì trong nhóm đậu:

• Đậu tương
• Đậu Hà Lan
• Đậu xanh
• Đậu đỏ
• Đậu lăng
• Đậu phộng/lạc

6. Sản phẩm từ sữa và Lactose: Đau dạ dày kiêng ăn gì khi có triệu chứng không dung nạp?

Có ít nhất 65% số lượng dân số không dung nạp được lactose, một loại đường có trong sữa. Điều này có nghĩa là những người này gặp khó khăn trong việc xử lý lactose.

Nếu bạn thuộc nhóm người không thể dung nạp đường lactose, việc sử dụng các sản phẩm từ sữa có thể khiến người bị đau dạ dày bị đầy hơi, khó tiêu, đau bụng và tiêu chảy.

Vì vậy, nếu có các triệu chứng này sau khi tiêu thụ sữa hoặc sản phẩm từ sữa, người bệnh nên tránh xa chúng. Đặc biệt, người bệnh không nên sử dụng sữa hoặc sản phẩm từ sữa khi đói vì điều này có thể gây tổn thương cho dạ dày nhiều hơn.

Các sản phẩm từ sữa cần xem xét khi trả lời câu hỏi đau dạ dày kiêng ăn gì bao gồm sữa, kem, và phô mai. Tuy nhiên, người bệnh có thể cân nhắc thay thế bằng sữa chua không béo, không đường vì có chứa probiotics giúp điều chỉnh nhu động ruột.

7. Thịt đỏ: Đau dạ dày kiêng ăn gì để giảm áp lực tiêu hóa?

Thịt đỏ có thể khiến cơ thể gặp khó khăn hơn trong quá trình tiêu hóa. Nguyên nhân là vì các protein động vật thường sẽ có hàm lượng axit cao.

Để tiêu hóa các loại thịt đỏ này, cơ thể chúng ta sẽ phải tăng sản xuất các loại axit trong dạ dày. Sự gia tăng axit nói trên đương nhiên sẽ là không tốt đối với những người đang có bệnh dạ dày. Do đó, thịt đỏ cũng là một trong những thực phẩm mà người bị đau dạ dày cần hạn chế.

Các thực phẩm và chất kích thích khác: Đau dạ dày kiêng ăn gì ngoài 7 nhóm trên?

Bên cạnh 7 nhóm thực phẩm tối kỵ trên, còn nhiều loại thực phẩm và chất kích thích khác mà người bị đau dạ dày cần tuyệt đối tránh xa để bảo vệ niêm mạc và hỗ trợ quá trình phục hồi.

1. Thực phẩm chứa Caffeine và đồ uống có cồn: Đau dạ dày kiêng ăn gì để ngăn kích thích tiết axit?

Ngay cả những người khỏe mạnh bình thường cũng cần hạn chế thức uống có cồn và chất kích thích. Đối với người bị đau dạ dày, việc kiêng cữ là tuyệt đối.

• Đồ uống có cồn: Rượu, bia có thể làm các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn. Rượu kích thích tiết axit dạ dày, phá hủy niêm mạc dạ dày, giảm chức năng hấp thu, và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm.
• Chất kích thích: Cà phê, nước có ga. Chất cafein có thể làm tăng sản xuất axit trong dạ dày, gây kích ứng niêm mạc dạ dày. Những người bị thừa axit dạ dày sẽ cảm thấy khó chịu hơn khi tiêu thụ caffeine.
• Thuốc lá: Nicotin trong thuốc lá tăng sản xuất acid dạ dày và cản trở quá trình phục hồi của niêm mạc, làm chậm quá trình lành tổn thương tại dạ dày.

2. Nước có ga: Đau dạ dày kiêng ăn gì để tránh tăng áp lực?

Các loại nước có ga có thể làm các triệu chứng đau dạ dày trở nên tồi tệ hơn. Khí carbon dioxide (CO₂) trong nước có ga làm tăng áp lực trong dạ dày, dễ gây ợ hơi và cảm giác nặng bụng.

3. Thực phẩm khó tiêu, cứng và nhiều chất xơ không hòa tan: Đau dạ dày kiêng ăn gì để giảm gánh nặng cho bao tử?

Thức ăn khó tiêu sẽ kích thích dạ dày phải làm việc nặng nhọc và co bóp nhiều. Điều này vô tình khiến lượng axit trong dạ dày tăng cao.

• Thực phẩm cứng: Các loại thực phẩm cứng, rau chứa nhiều chất xơ, trái cây chưa chín mềm (như cóc, ổi, xoài, táo), và thịt có nhiều gân sụn cần được tránh.
• Thực phẩm chế biến sẵn và đồ đóng hộp: Các loại thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, thịt xông khói, chả lụa, lạp xưởng, đồ ăn đóng hộp, thực phẩm đông lạnh, bánh snack. Những thực phẩm này chứa nhiều chất béo, đường và muối, có thể gây kích ứng đường tiêu hóa, làm các triệu chứng trở nên trầm trọng.
• Chất xơ không hòa tan: Gây kích ứng niêm mạc ruột già, kích thích tiết nước và chất nhầy, làm tiêu chảy nặng hơn. Các thực phẩm này bao gồm: ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, lúa mì nguyên hạt), rau sống, các loại hạt và quả hạch, vỏ trái cây, bắp rang và rau họ cải (bông cải xanh, súp lơ trắng, bắp cải).
• Trứng chưa chín hoặc quá chín: Trứng chưa được chín kỹ hoặc quá chín cũng cản trở hệ tiêu hóa. Lòng trắng trứng sống có chứa hoạt chất anti-trypsin, có khả năng chống lại quá trình tiêu hóa protein gây đầy bụng.

Thay đổi thói quen sinh hoạt: Đau dạ dày kiêng gì ngoài việc ăn uống?

Ngoài việc tìm hiểu sâu sắc về đau dạ dày kiêng ăn gì, người bệnh cũng cần thay đổi một số thói quen, sinh hoạt để giảm thiểu triệu chứng và hỗ trợ dạ dày hồi phục.

Kiêng ăn uống không điều độ

1. Không được ăn quá no hoặc quá đói:

• Ăn quá no: Khi ăn quá nhiều trong một bữa, dạ dày phải tiết nhiều axit để tiêu hóa, làm tăng nguy cơ trào ngược và kích thích viêm. Ăn quá no sẽ làm dạ dày phồng căng, sinh ra nhiều axit có hại, dễ gây đau.
• Để bụng quá đói: Nếu để bụng quá đói, axit dạ dày vẫn tiết ra nhưng không có thức ăn để trung hòa, gây đau dạ dày.

2. Không bỏ bữa, đặc biệt là bữa sáng:

Người bệnh cần tuân thủ nguyên tắc ăn uống đúng giờ. Tuyệt đối không được bỏ bữa rồi ăn bù.

3. Tránh ăn bữa quá gần giấc ngủ:

Nên lưu ý hoạt động ăn uống nên kết thúc trước 18 giờ đến 19 giờ tối. Ăn khuya khiến dạ dày phải hoạt động khi đáng lẽ nên được nghỉ ngơi, làm tăng nguy cơ trào ngược axit và đầy bụng.

4. Tránh nằm hoặc vận động mạnh ngay sau ăn:

Sau ăn nên nghỉ ngơi khoảng 30 phút trước khi làm việc hoặc vận động. Nếu vận động mạnh ngay sau bữa ăn, năng lượng sẽ bị phân tán đến cơ bắp, làm chậm tiêu hóa, dễ gây đầy bụng và trào ngược.

Kiêng các thói quen xấu khác

1. Hạn chế stress và căng thẳng: Tình trạng căng thẳng kéo dài (stress) có thể gây tăng co bóp ở dạ dày và kích thích tiết acid dịch vị, làm mất cân bằng độ pH và gây tổn thương niêm mạc dạ dày. Stress cũng có thể làm các triệu chứng đau dạ dày trở nên nghiêm trọng. Việc kiểm soát căng thẳng là rất cần thiết.

2. Không uống thiếu nước: Nên uống khoảng 2 lít nước/ngày, ưu tiên nước ấm. Không uống quá nhiều nước ngay trước hoặc trong bữa ăn, nên uống trước hoặc sau bữa ăn khoảng 30 phút. Uống nước giúp bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày, hỗ trợ tiêu hóa và trung hòa một phần axit dư thừa.

3. Tuyệt đối không hút thuốc: Như đã đề cập, hút thuốc lá là thói quen có hại đối với người bị đau dạ dày vì nó làm giảm lưu lượng máu đến niêm mạc dạ dày, từ đó làm chậm quá trình phục hồi.

4. Không tự ý dùng thuốc: Nếu đang sử dụng thuốc và cảm thấy tình trạng đau dạ dày tăng nặng hoặc kéo dài trong 48 giờ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về việc thay đổi thuốc để làm giảm triệu chứng. Lạm dụng thuốc Tây, đặc biệt là kháng sinh liều cao hoặc thuốc giảm đau, có thể tiêu diệt vi khuẩn có ích và làm giảm chất nhầy bảo vệ dạ dày.

Bên cạnh việc tìm hiểu đau dạ dày kiêng ăn gì, người bệnh nên ăn gì để mau hồi phục?

Sau khi đã nắm rõ đau dạ dày kiêng ăn gì, người bệnh cũng cần phải biết một số loại thực phẩm cần thiết cho quá trình hồi phục và cải thiện tình trạng bệnh hiệu quả.

• Sữa chua: Cung cấp các thành phần vi khuẩn có lợi (probiotics) giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày bằng cách loại bỏ vi khuẩn HP. Các thực phẩm lên men khác như tương miso và kombucha cũng có lợi.
• Thảo mộc: Gừng và nghệ có tính kháng viêm tự nhiên. Mật ong có tác dụng làm dịu viêm nhiễm và kích thích quá trình lành vết loét. Đậu bắp cũng được mệnh danh là nhân sâm dành cho hệ tiêu hóa, với chất nhầy có công dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Trái cây và củ: Chuối giúp trung hòa lượng acid quá mức. Táo ức chế hàm lượng acid và kích thích hệ tiêu hóa làm việc năng suất. Khoai lang, dâu tây, dâu tằm, việt quất và cải xoăn (thực phẩm giàu chất chống oxy hóa phù hợp).
• Thực phẩm giàu chất xơ hòa tan: Rau, đậu, củ cải (giúp giảm axit dạ dày và giảm triệu chứng đau bụng, ngăn chặn sự hình thành các vết loét mới).
• Thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa: Bánh mì nướng (kìm hãm các tác nhân gây hại cho bao tử), sinh tố từ rau củ quả, sữa chua hoặc sữa hạt (hỗ trợ trong giai đoạn cấp tính).
• Nước dừa: Chứa nhiều chất khoáng có lợi, hỗ trợ vi khuẩn đường ruột và hệ bài tiết.

Bên cạnh đó, cần ưu tiên sử dụng cách nấu luộc, hấp để tránh sử dụng quá nhiều dầu mỡ. Và hãy nhớ ăn chậm, nhai kỹ để tiết nước bọt nhiều hơn, giúp trung hòa axit có trong thức ăn.

Đau dạ dày kiêng ăn gì chỉ là giải pháp hỗ trợ

Chế độ ăn uống chỉ là một phần quan trọng trong quá trình điều trị. Việc kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm bệnh và điều trị kịp thời cũng đóng vai trò quan trọng không kém.

Nếu quý khách có nhu cầu nhận tư vấn, đặt lịch khám tại Trung tâm Tiêu hóa – Bệnh viện Hồng Ngọc (địa chỉ uy tín hơn 20 năm, quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn như Tiến sĩ Đặng Thị Kim Oanh, Ths. BS Lê Thị Vân Anh, áp dụng công nghệ nội soi NBI hiện đại), vui lòng liên hệ hotline 0911 908 856 hoặc Hỗ trợ tư vấn 024 7300 8866.

Hoặc nếu bạn muốn thăm khám tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec (với sự tư vấn chuyên môn của Bác sĩ chuyên khoa I Đồng Xuân Hà, Bác sĩ Nội soi tiêu hoá – Vinmec Hạ Long) hoặc tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh (với đội ngũ chuyên gia Tiêu hóa đầu ngành như BS.CKI Nguyễn Thanh Huyền Vân), bạn có thể đặt lịch qua hệ thống tương ứng.

Lưu ý quan trọng: Những thông tin cung cấp trong bài viết này chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Để biết chính xác tình trạng bệnh, người bệnh cần tới các cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ trực tiếp thăm khám và tư vấn phác đồ điều trị hiệu quả.

Việc hiểu rõ đau dạ dày kiêng ăn gì giống như việc kiểm soát một chiếc xe đang hỏng hóc [Nguồn ngoài]. Để chiếc xe (dạ dày) có thể tự sửa chữa và vận hành lại trơn tru, bạn không chỉ cần thay thế các bộ phận tốt (thực phẩm nên ăn) mà còn phải loại bỏ hoàn toàn các yếu tố gây hại, bôi trơn thêm sự chú ý và kiên nhẫn. Bằng cách loại bỏ đồ cay nóng, chua, béo, đường, các loại đậu, sữa không dung nạp, thịt đỏ, cồn và chất kích thích, bạn đang tạo ra môi trường lý tưởng nhất để niêm mạc dạ dày được chữa lành.